یادداشت پیش‌‌رو، با مروری بر سنت‌های زیبای نیاکان‌مان که به شادی و سلامت مردم، به یکسان احترام می‌گذاشتند، شهروندان کرمان را به برگزاری جشن چهارشنبه آخرسال، با حفظ اصول ایمنی دعوت می‌کند.

مراسم چهارشنبه‌سوری در آخرین شب چهارشنبهٔ سال در بین مردم استان کرمان، همچون دیگر مردم کشور با آتش‌افروزی و جمع‌شدن دور هم انجام می‌شود. در گذشته نیاکان ما در هر محله و کوچه در کرمان، خار و خاشاک و هیزم بر روی‌هم جمع می‌کردند؛ حدود سه تا هفت پشته هیزم به فاصله دو تا سه متری روی زمین در محله، کوچه و یا حیاط روشن می‌کردند تا از روی آن بپرند و حین پریدن چنین می‌گفتند: «زردی ما از تو، سرخی تو از ما» «مریضی ما از آتش، سلامتی آتش از ما» مردم از ذغال‌های آتش برداشته و به خانه می‌بردند؛ کندر و اسفند روی آن می‌ریختند و اطراف خانه دود می‌دادند. همچنین مقداری از آتش را نیز در اجاق و تنور خانه می‌گذاشتند و بر این باور بودند که با این کار، اجاق و تنور خانه همیشه گرم می‌ماند.

پخت «اُماچو»

از دیگر مراسمی که امروزه هنوز هم کم‌وبیش انجام می‌شود، پخت «اُماچو» است که به آن «آش ابودردا» یا «آش چهارشنبه‌سوری» نیز می‌گویند. مردم برای پخت آش مقداری نخود برداشته و سوره توحید می‌خوانند و به نخودها فوت می‌کنند، سپس با حبوبات دیگر (عدس و لوبیا) در آب می‌خیسانند و بعد از آماده کردن آش، آن را بین همسایگان تقسیم می‌کنند.

«کلیدزنی»

از دیگر مراسمی که در شب چهارشنبه‌سوری و چهارشنبه آخر ماه صفر، زنان برای برآوردن حاجات خود انجام می‌دهند، «کلید‌زنی» یا «قاشق‌زنی» است. در این مراسم زنان الک (کمو) و کلید چوبی برمی‌دارند و با پوشیدن چادر روی صورت خود به طور ناشناس به در خانه اهالی محل می‌روند؛ سپس فرد روی زمین نشسته با کلید چوبی یا قاشق به در خانه یا بر الک می‌زند و صاحب خانه با شنیدن صدا، بیرون آمده و مقداری غذا و خوراکی به آنها می‌دهد. در گذشته آینه، سرمه‌دان و مقداری قند یا نبات داخل الک می‌گذاشتند که صاحب خانه برای روشنایی به آینه نگاه می‌کرد، از سرمه به چشم می‌کشید و برای شیرین‌کامی از قند یا نبات می‌خورد؛ سپس مقداری خوراکی که معمولاً حبوبات بود، داخل الک می‌گذاشت. این افراد بعد از اینکه داخل محله گشتند به خانه می‌روند و زنام محله، در صورتی که حبوبات جمع کرده باشند از آن آش رشته می‌پزند و خیرات می‌کنند.

«فال چارشمبو»

«فال دوره‌ای»، «چهل بیتو»، «چارشمبو» یا «مهره دور انداختن» که به «مهره تاسو» معروف است، یکی دیگر از مراسمی است که در چهارشنبه‌سوری انجام می‌شود. دختران جوان و دم بخت، کوزه، کاسه چینی یا الکلی بر می‌دارند و هر کس نیتی می‌کند؛ سپس مهره، انگشتر، سنجاق و … را به عنوان نشانه داخل ظرف قرار می‌دهند. این ظرف را زیر چارقد (نوعی روسری) دختر نابالغ یا زیر بوته گل، کنار آب روان می‌گذارند، سپس نیت می‌کنند و یک بیت شعر حافظ یا یکی از اشعار محلی را می‌خوانند و یکی از مهره‌ها توسط یک دختر نابالغ، از ظرف برداشته می‌شود. مهره به نام هرکس بود، بر اساس شعر خوانده‌شده، نیت خود را تعبیر می‌کند که این مراسم امروزه با حضور همه اعضای خانواده، انجام می‌شود.

«فال سوزنو»

«فال سوزنو» نیز توسط زنان در شب چهارشنبه‌سوری انجام می‌شود. زنان دور هم می‌نشینند، یک سوزن خیاطی در دست گرفته، روی آن نیت می‌کنند، سپس سوزن را داخل ظرف آب می‌اندازند؛ معتقدند اگر سوزن به صورت صاف ( عمودی) در ظرف قرار بگیرد، حاجت فرد برآورده نمی‌شود ولی اگر ته ظرف قرار بگیرد، حاجت شخص برآورده می‌شود. در شب چهارشنبه‌سوری، فامیل و اعضای خانواده دور هم جمع می‌شوند، عدس‌پلو با کشمش، رشته‌پلو و … درست می‌کنند. در این شب، خوردن تنقلات ازجمله آجیل‌های محلی مانند: «دندلو»(هسته زردآلو)، «تُرشاله» (برگه زردآلو و هلو) و انواع تخمه هندوانه، کدو و آفتاب‌گردان مرسوم است.

در گذشته (و کمابیش تا کنون)، مراسم شب‌نشینی تا پاسی از شب برگزار می‌شد که معمولاً بزرگان خانواده، قصه و شعر می‌گفتند و کوچکترها به بازی و تفریح می‌پرداختند و هیچ خبری از آتش‌سوزی خانه‌ها، درختان و… نبود و هیچ کودکی، قطع عضو نمی‌شد.

پس امسال همه با هم در کنار یگدیگر همراه با فرهنگ زیبا و دیرینه مردم متمدن دیار کریمان، چهارشنبه آخر سال را به یک شب امن، زیبا و به یادماندنی در کنار عزیزان‌مان تبدیل کنیم.