درواقع، طرح جامع، برنامه‌ای راهنماست که خط‌مشی کلی سیاست‌های توسعۀ شهری را تعیین می‌کند. در طرح جامع شهری، نحوۀ استفاده از اراضی و منطقه‌بندی مربوط به حوزه‌های مسکونی، صنعتی، بازرگانی، اداری، کشاورزی و تأسیسات، تجهیزات و تسهیلات و همچنین نیازمندی‌های عمومی شهری، خطوط کلی ارتباطی و مراکز ترمینالی و فرودگاه‌ها و نوسازی، بهسازی و اولویت‌های مربوط به آن‌ها تعیین می‌شود. در طرح جامع، همچنین ضوابط مربوط به حفظ بناها و نماهای تاریخی و مناظر طبیعی، تهیه و تنظیم می‌شود.
طرح جامع شهر بر حسب ضرورت قابل تجدیدنظر خواهد بود. ریشۀ بسیاری از مشکلات شهری، تعلل در بازنگری طرح جامع است؛ اما طرح جامع شهر کرمان پس از 10 سال قرار است بازنگری شود.
به گزارش کرمان‌آنلاین، شهردار کرمان در جلسه‌ای که با حضور مدیران شهری و مشاور بازنگری در طرح جامع شهر کرمان، جهت طرح موضوعات موردنیاز در شیوه‌نامۀ تهیۀ طرح جامع مسئله‌محور شهر کرمان، برگزار شد، افزود: شهرداری به‌عنوان مجری طرح جامع شهر کرمان در حوزه‌های مختلف، درگیر این طرح خواهد بود و باید اطلاعات لازم را به مشاور بدهد و بر اجرا نظارت داشته باشد.
سیدمهران عالم‌زاده، ادامه داد: تمام معاونان و مدیران سازمان‌های شهرداری و شهرداران مناطق باید با مشاور همکاری کنند و چالش‌ها، مشکلات و موانعی را که برای رسیدن به وضع مطلوب وجود دارد، به مشاور ارائه دهند.
شهردار کرمان با اشاره به اینکه در سال‌های گذشته به‌دلیل فراهم نبودن ساختارهای مربوط به درآمدهای پایدار در شهرداری کرمان، درآمدهای پایدار سهم اندکی در بودجۀ شهرداری داشت،‌ خاطرنشان کرد: در سال‌های گذشته، شوراها برای جلب رضایت مردم، درآمد شهر را متناسب با درآمد مردم و رشد شهر، ارتقا نمی‌دادند؛ در نتیجه، در حالی‌که شهر بزرگ شده و درآمدها بالا می‌رفت، بودجۀ شهرداری افزایش لازم را پیدا نمی‌کرد.
عالم‌زاده افزود: این رویۀ اشتباه موجب شده بود شهرداری حتی توان انجام ابتدایی‌ترین خدمت خود به شهروندان را که آسفالت معابر است، نداشته باشد.
وی یادآور شد: در سه سال اخیر، شهرداری کرمان جهش بزرگی در جذب درآمد داشته و درآمد آن از 300 میلیارد تومان به بیش از 1000 میلیارد تومان رسیده، اما هنوز تا وضع مطلوب فاصله داریم.
شهردار کرمان افزود: با وجود اینکه طی سه‌سال گذشته، رشد 500 درصدی درآمد داشتیم، اما افزایش ناگهانی تورم، توان ما را در خدمت‌رسانی به مردم کم کرده است.
عالم‌زاده خاطرنشان کرد: در این دوره سعی کردیم ناوگان حمل‌ونقل عمومی شهر کرمان را اصلاح کنیم و در حال حاضر ناوگان حمل‌ونقل عمومی کرمان کاملاً بهسازی و نوسازی شده که این اقدامات باید در سال‌های آینده هم تداوم یابد.
وی بیان کرد: یکی از چالش‌های شهرداری، مشارکت اندک مردم به‌خصوص در زمینۀ مالی با شهرداری است و از آنجاکه این مسئله در خدمت‌رسانی مشکل ایجاد می‌کند، باید فرهنگ‌سازی شود.
شهردار کرمان درخصوص آرامستان جدید با بیان اینکه بُعد مسافت یکی از مشکلات آرامستان جدید است و باید برای حمل‌ونقل و دسترسی به آن چاره‌اندیشی شود، افزود: کاربری‌های مرتبط با آرامستان مثل کارگاه‌های ساخت قبور وغیره باید در مسیر آرامستان جدید جانمایی و این مسایل باید در بازنگری طرح جامع شهر کرمان دیده شود.
عالم‌زاده، بزرگ‌ترین چالش شهر کرمان را توسعۀ بی‌رویۀ شهر در کنار تراکم پایین جمعیت بیان کرد و افزود: مساحت شهر کرمان حدود 13 هزار هکتار با جمعیت 650 هزار نفر است که این موضوع خدمت‌رسانی به شهروندان را دچار مشکل می‌کند؛ بنابراین، باید در طرح جامع در این خصوص چاره‌اندیشی شود.
در ادامۀ این جلسه، معاونان و مدیران سازمان‌ها و شهرداران مناطق شهری به بیان چالش‌ها، نیازها و موانع موجود پرداختند و مشاور بازنگری در طرح جامع شهر کرمان نیز توضیحاتی درخصوص این طرح بیان کرد.

ضرورت مشارکت مردم در بازنگری طرح جامع
معاون شهرسازی و معماری شهردار کرمان، با بیان اینکه از ابتدای این دوره پیگیر بازنگری پیش از موعد در طرح جامع بودیم، خاطرنشان کرد: کرمان به‌عنوان یکی از پنج شهر پایلوت جهت بازنگری در طرح جامع براساس رویکردهای جدید شهرسازی و با تأکید بر مشارکت مردمی، انتخاب شده است.
مریم ایلاقی‌حسینی با اشاره به اینکه در گذشته، نگاه کالبدی و اقتصادی به طرح جامع وجود داشته، افزود: در حال حاضر، تهیۀ طرح‌های شهری در شهرهای پیشرفتۀ دنیا براساس رویکرد شهر پایدار و مشارکت مردم است که امیدواریم با رویکرد جدید در بازنگری طرح جامع، شاهد نتایج مثبت آن در کرمان باشیم.
وی تأکید کرد: براساس مادۀ 49 و 50 آیین‌نامۀ بازنگری طرح‌های جامع و تفصیلی، هرگونه بازنگری که منجر به تغییر در حقوق مکتسبۀ قبلی باشد، ممنوع است که این موضوع باید مورد توجه مشاور طرح قرار گیرد.
معاون شهرسازی و معماری شهردار کرمان یادآور شد: شهر کرمان یک دورۀ 10 ساله در انتظار بازنگری در طرح جامع قبلی بود و باید بدانیم که زمان‌بر شدن تهیۀ این طرح، موجب خسارت به شهر می‌شود.
ایلاقی‌حسینی بیان کرد: عدم انطباق خط محدودۀ شهر با وضع موجود که منجر به توسعۀ بی‌رویۀ شهر شده و اینکه مفاد مصوبه با واقعیت و نقشۀ پیوست انطباق ندارد، جزو مسایلی است که در بازنگری طرح جامع باید بررسی و اصلاح شود.
وی افزود: بی‌برنامگی‌هایی در تهیۀ طرح جامع ازجمله باغ‌ها و مزارعی که با ترسیم یک خط محدوده، داخل محدودۀ شهر قرار گرفتند، وجود داشته که این موضوع تعیین‌تکلیف نشده و موجب گسترش بی‌رویه و تراکم غیرمنطقی در شهر شده است.
معاون شهرسازی و معماری شهردار کرمان خاطرنشان کرد: ضوابطی که در طرح جامع قبلی در نظر گرفته شده، مختص شهر کرمان نیست و انتخاب مشاور بومی جهت بازنگری در طرح کمک می‌کند با نگاه دلسوزانه و دغدغه‌مند، انتظارات شهرداری برآورده شود.
ایلاقی‌حسینی افزود: در تهیۀ طرح‌های جامع همواره نگاه از بالا به پایین بوده و مردم نادیده گرفته شده‌اند؛ بنابراین، باید شیوۀ مشارکت مردم در بازنگری طرح جامع دیده شود.

آماده‌سازی نرم‌افزار شهرسازی شهرداری کرمان
سرپرست معاونت برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار کرمان نیز بیان کرد: با توجه به اینکه نرم‌افزار شهرسازی شهرداری کرمان در حال آماده‌سازی است، عکس‌های هوایی از شهر کرمان با دقت یک‌پانصدم در حال تهیه است و ظرف یک ماه آینده می‌توانیم این عکس‌ها را در اختیار مشاور بازنگری در طرح جامع بگذاریم، نقشه‌های پایۀ شهر نیز ظرف سه تا چهار ماه آینده تحویل می‌شود.
علی سعیدی خاطرنشان کرد: شبکۀ محلی شهر کرمان با استقرار سامانه‌های GPS در مناطق شهری جهت برداشت دقیق اطلاعات در حال راه‌اندازی است و این اطلاعات دقیق می‌تواند در بالا بردن دقت و کیفیت مطالعات طرح جامع کمک کند.

ضرورت نگاه به گسترش فضای سبز در طرح جامع
معاون خدمات‌شهری شهردار کرمان نیز با اشاره به اینکه سازمان‌های آتش‌نشانی، سیما، منظر و فضای سبز شهری، میادین، آرامستان و پسماند زیرمجموعۀ این معاونت قرار دارد، خاطرنشان کرد: یکی از مسایلی که تاکنون در طرح‌های جامع و تفصیلی لحاظ نشده، نگاه به گسترش فضای سبز براساس ظرفیت شهر بوده است.
رامین امیرمداح افزود: فضای سبز در برخی قسمت‌های شهر گسترش بیشتر و در برخی مناطق گسترش کمتری داشته و این گسترش براساس ظرفیت و منابع موجود شهری نبوده که این جانمایی اشتباه، هزینه‌های زیادی را به شهرداری تحمیل کرده است.
وی بیان کرد: برای بهبود سرویس‌دهی سازمان آتش‌نشانی، باید با در نظر گرفتن تراکم جمعیتی، تراکم ساختمان‌های بلندمرتبه و سایر موارد، درخصوص جانمایی و افزایش ایستگاه‌های آتش‌نشانی تصمیم‌گیری شود.
معاون خدمات‌شهری شهردار کرمان یادآور شد: با توجه به اینکه راه‌اندازی بازارچه‌های محله‌ای نقش مهمی در کاهش هزینه‌ها و بار ترافیک دارد، باید به این موضوع، توجه جدی شود.
امیرمداح بیان کرد: طراحی راه‌های ارتباطی و چگونگی حمل‌ونقل به آرامستان جدید از موضوعاتی است که در بازنگری طرح جامع باید به آن پرداخته شود.
وی خاطرنشان کرد: مدیریت پسماند می‌تواند نقش مهمی در اقتصاد شهر داشته باشد و ما در حال آماده‌سازی نقاطی در هر منطقه برای ساماندهی پسماند هستیم که برخی کاربری‌ها مانع هستند که باید در طرح جامع اصلاح شود.
معاون خدمات‌شهری شهردار کرمان با اشاره به اینکه برخی از کاربری‌هایی که در شهر دیده شده، به‌دلایل مختلف امکان استفاده ندارند و به‌عنوان زمین‌های بایر رها شده‌اند، افزود: زمین‌های بایر یکی از معضلات خدمات شهری و موجب نارضایتی مردم است که با دادن کاربری‌های موردنیاز در هر بخش از شهر باید مورد استفاده قرار گیرند و تعیین‌تکلیف شوند.

ضرورت فراهم کردن فضا و زیرساخت‌های لازم برای مشارکت شهروندان
در ادامه، معاون شهردار و رییس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری کرمان، با بیان اینکه انتخاب مشاور بومی برای بازنگری در طرح جامع، دغدغه‌های مدیریت شهری را به نحو بهتری برطرف می‌کند، خاطرنشان کرد: حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی پیچیدگی خاص خود را دارد و باید در طرح جامع، فضا و زیرساخت‌های لازم برای مشارکت شهروندان فراهم شود.
محمد جهانشاهی با بیان اینکه در شهر کرمان، شهرنشین زیاد داریم، اما شهروند واقعی، آگاه و فعال کم داریم، افزود: زیرساخت‌های کافی برای مشارکت شهروندان فراهم نیست، شوراهای اجتماعی محله تشکیل شده‌اند، اما آگاهی لازم را ندارند؛ بنابراین، باید با استفاده از ابزارها و شیوه‌های مختلف آموزشی، آگاهی شهروندان را با هدف افزایش مشارکت آن‌ها در طرح‌های شهری ارتقا دهیم.
معاون مالی و اقتصادی شهردار کرمان نیز با ابراز خرسندی از اینکه بازنگری در طرح جامع به عهدۀ مشاور بومی گذاشته شده، خاطرنشان کرد: در سه‌سال اخیر با تدبیر شهردار و تلاش تمام همکاران در شهرداری، اقدامات خوبی در زمینۀ درآمد پایدار انجام شد، اما هنوز مشکلات و موانعی وجود دارد.
رضا دادگرپور افزود: آمادگی داریم اطلاعات لازم درخصوص جانمایی و مختصات املاک شهرداری و مختصات پروژه‌های سرمایه‌گذاری را در اختیار مشاور قرار دهیم.
سپس، مدیرکل حراست شهرداری کرمان، انتخاب مشاور متخصص و بومی را موجب حل سریع‌تر و صحیح‌تر مسایل دانست و تصریح کرد: تا به حال طرح‌های زیادی برای شهر کرمان توسط دانشگاه‌های مطرح کشور ارائه شده که اغلب کپی‌برداری و غیربومی بوده و سنخیتی با شرایط کرمان نداشتند.
اسماعیل جهانشاهی افزود: مشاور بومی به شرایط موجود اشراف داشته و دغدغۀ بیشتری دارد؛ بنابراین، امیدواریم نتیجۀ کار مفیدتر و کاربردی باشد.

طرح جامع، برنامۀ راهبردی شهر هوشمند
مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری کرمان نیز با بیان اینکه طرح جامع به‌عنوان یکی از اسناد بالادستی و برنامۀ راهبردی شهر هوشمند است، خاطرنشان کرد: مشکل بزرگ و مانع اصلی در تحقق شهر هوشمند در شهر کرمان این است که علاوه بر ضعف‌هایی که در زمینۀ زیرساخت و تکنولوژی داریم، هیچ سند بالادستی و خط‌مشی مشخصی نداریم و اولویت‌های ضروری شهر مشخص نیست.
حیدر هادی‌زاده افزود: سازمان فاوا به‌عنوان متولی شهر هوشمند، جزو بهره‌برداران اصلی طرح جامع است و هرگونه اطلاعاتی که لازم باشد در اختیار مشاور طرح بازنگری قرار می‌دهیم.
مهدی طهماسبی، مدیرعامل سازمان مدیریت و مهندسی شبکۀ حمل‌ونقل شهرداری کرمان، نیز وجود کاربری‌های نامتناسب در سطح شهر را از مشکلات جدی این سازمان دانست که ایجاد ترافیک می‌کند و افزود: عرض نامناسب شریان‌های اصلی و نبود کاربری‌هایی ازجمله پارکینگ‌های عمومی در نقاط پرتراکم، از دیگر مشکلاتی است که ترافیک ایجاد می‌کند و در طرح جامع باید اصلاح شود.
دبیر ستاد پروژۀ پیاده‌پذیری و حمل‌ونقل عمومی شهر کرمان نیز بیان کرد: طرح جامع حمل‌ونقل شهر کرمان در حال بازنگری است که به‌دلیل شیوع کرونا و محدودیت‌های تردد، به‌روزرسانی آمار به تعویق افتاد، اما قرار است در سال‌جاری انجام شود.
احمد احمدی خاطرنشان کرد: در زمینۀ بازآفرینی شهری، طرح محله‌بندی در حال انجام است که در بازنگری طرح جامع باید لحاظ شود.
هادی خدادادی، مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل بار و مسافر شهرداری کرمان نیز بیان کرد: یکی از مشکلات شهر کرمان، نبود پایانۀ مسافربری متمرکز است که باید در بازنگری طرح جامع در مورد آن اقدام شود.
سپس، علیرضا ریاضی، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماندهای شهرداری کرمان با اشاره به به‌روزرسانی طرح جامع مدیریت پسماند شهر کرمان، خاطرنشان کرد: نیازمند مطالعه در زمینۀ محل دفن زباله‌های ساختمانی و خانگی و تصمیم‌گیری درخصوص انتقال کارگاه‌های بازیافت مجاز و غیرمجاز فعال در سطح شهر به مکانی خارج از شهر هستیم.
مدیرعامل سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری کرمان نیز با بیان اینکه تأمین آب جهت آبیاری فضای سبز، بزرگ‌ترین مشکل این سازمان است، افزود: در سال‌های گذشته 60 درصد فضای سبز با آب شرب با EC حدود 600 آبیاری می‌شد، اما در حال حاضر، EC آبی که برای آبیاری فضای سبز استفاده می‌شود، 4000 تا 7000 است.
یدالله علیزاده یادآور شد: تنها منبع پایدار جهت آبیاری فضای سبز شهری، پساب فاضلاب است که متأسفانه در شهر کرمان استفاده از این منبع، به‌طور کامل به یک شرکت صنعتی واگذار شده است؛ در حالی‌که براساس قانون هوای پاک، 30 تا 40 درصد از پساب فاضلاب، سهم شهرداری است؛ بنابراین، در بازنگری طرح جامع باید برای حل این مسایل چاره‌اندیشی شود.

سکونتگاه‌های غیرمجاز، یکی از مشکلات اصلی منطقه چهار
در ادامۀ این جلسه، علی عسکری، شهردار منطقه چهار کرمان، سکونتگاه‌های غیرمجاز را یکی از مشکلات اصلی منطقه چهار شهری بیان کرد و افزود: در شهرک صنعتی و سرآسیاب برخی اراضی دولتی با کاربری مسکونی وارد محدودۀ شهری شده و این سکونتگاه‌های غیرمجاز به معضلی برای شهر تبدیل شده‌اند که باید در بازنگری طرح جامع در نظر گرفته شود.
شهردار منطقه دو کرمان نیز بیان کرد: بزرگ‌ترین دغدغۀ مناطق درخصوص تعهدات ناشی از اقدامات قبلی است و در بازنگری طرح جامع لازم است تعهدات شهرداری در صدور مجوزها و مسایلی که قبلاً بوده را در نظر قرار دهند که با کمترین چالش و نارضایتی اجرا شود.
رضا خیاط‌زاده، با اشاره به رشد نامتناسب شهری در منطقه دو شهر کرمان، خاطرنشان کرد: از یک سو شاهد رشد زیاد در حاشیۀ مناطق هستیم؛ در حالی‌که خدمات عمومی متناسب با آن رشد نمی‌کند و این مسئله چالش‌های زیادی را برای شهرداری در سال‌های آینده ایجاد می‌کند که باید در طرح جامع برای حل معضل حاشیه‌نشینی در مناطق شهری چاره‌اندیشی شود.

طرح جامع مسئله‌محور بر حقوق مردم و شهر تأکید دارد
مشاور بازنگری در طرح جامع شهر کرمان نیز در این جلسه به بیان توضیحاتی درخصوص شیوه‌نامۀ تهیۀ طرح جامع مسئله‌محور شهر کرمان پرداخت و گفت: این طرح بر حقوق مردم و شهر تأکید دارد و اجرای آن نیاز به ورود همۀ مدیران شهری کرمان دارد.
کوروش افضلی با بیان اینکه شهر کرمان، گرفتار بی‌برنامگی ریشه‌ای است، خاطرنشان کرد: کرمان اولین شهر پایلوت در زمینۀ شیوه‌نامه طرح جامع مسئله‌محور است که در قالب این طرح، مسایل شهر را شناسایی کرده و اولویت‌بندی می‌کنیم و براساس ظرفیت هر یک از سازمان‌ها و ارگان‌ها برنامه‌ریزی و طراحی می‌شود.
افسون مهدوی، مشاور همکار طرح بازنگری در طرح جامع شهر کرمان نیز با بیان اینکه مردم به‌عنوان بازیگران اصلی در این طرح نقش خواهند داشت، افزود: جهت دریافت مشکلات و مسئله‌یابی موضوعات شهری، از چهار گروه شوراهای اجتماعی محله و سازمان‌های مردم‌نهاد، ‌نهادهای دولتی، عمومی و خصوصی، مطّلعان محلی و متخصصان ساکن در محله‌ها و گروه‌های اجتماعی ساکن در محله‌های شهر، اطلاعات جمع‌‌آوری می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: هم‌سونگری مدیران دستگاه‌های اجرایی شهر کرمان به‌ویژه شهرداری در اجرای شایستۀ این طرح اهمیت دارد.